Farklılıkları dikkate almamak erken tanıyı geciktiriyor
Uzmanlara göre, en verimli öğrenme okul öncesi dönemde yaşanıyor. Çünkü, beyin gelişiminin yüzde 99'u 6 yaşa kadar tamamlanıyor. Bu dönemde çocuğun fiziksel, bilişsel, duygusal, dil ve sosyal gelişiminde önemli adımlar atılıyor. Kolay iletişim kuran, problemlerini kendi çözen, yaşına uygun zeka başarısı gösteren çocuklar, sağlıklı olarak görülüyor.
Prof. Dr. Ümran Korkmazlar, aşırı koruyucu tutumların, ilgi ve sevgi eksikliğinin, sık bakıcı değişiminin çocuğun gelişimini olumsuz yönde etkilediğini vurguluyor. Çok oyuncağa sahip olan çocuğun da odaklanmada sıktıntı yaşayabileceğini belirtiyor. Korkmazlar, "Farklı gelişen çocukların daha fazla ilgiye ve desteklenmeye ihtiyacı var. Aileler bu konuda bilinçli olmalı. Öğretmenlere ise kendilerini yenileyecek eğitimler verilmeli" diyor. İşte okul öncesi eğitim, farklı gelişimin nedenlerini ve çözümleri.
* Çocuğun diğer çocuklardan farklı geliştiği ne zaman anlaşılır?
- Gelişim anne karnında başlıyor. Beyin gelişiminin yüzde 99'u ise 6 yaşında tamamlanıyor. Bu nedenle okul öncesi dönemdeki farklılıkların tanınması ve geliştirilmesi çocukta önemli bir rol oynuyor. Genelde çocuğun farklı geliştiğini en erken anneler fark ediyor. Ama gelişim süreçleri iyi bilinmediğinden yardım alma konusunda gecikme sıkça yaşanıyor. Daha erken, ilerde gelişir gibi düşünceler nedeniyle en değerli zamanlar kaybediliyor.
* Farklı gelişen çocukların eğitimine yönelik neler yapılmalı?
- Bireyselleştirilmiş özel eğitimler uygulanmalı. Psikososyal desteklerle de çocuğun gelişimine katkı sağlanabilir.
* Aileye düşenler neler?
- Aileler, çocukların erken gelişim dönemlerinde herhangi bir farklılıkla karşılaştıklarında mutlaka bir uzmana başvurmalı. Bu farklılıkları dikkate almamak, geçer diye düşünmek erken tanı ve müdahale şansını kaçırmalarına sebep olabilir. Bu da gelişim sürecini olumsuz etkiler.
* Öğretmenlere düşenler neler?
- Öğretmenlerin sınıf ortamında gözlem yapmaları ve herhangi bir farklılığa karşı duyarlılıkla yaklaşabilmeleri gerekiyor. Unutmamak gerekiyor ki her çocuğun farklı alanlarda yetenekleri var. Farklı gelişim özellikleri gösteren çocukların da başarılı oldukları, kendilerini iyi hissettikleri alanlar olabiliyor. Öğretmenlerin bu alanları keşfedip, çocukları bu yönden desteklemeli.
Farklılıklara uygun davranılmalı
* Çocuğun becerilerini geliştirmek için neler yapılmalı?
- Çocuğun başarılı olduğu gelişim alanlarını tespit edip, onu bu alanlarda desteklemek gerekiyor. Bu alanlar kimi zaman sosyal beceri, bilişsel beceri, dil gelişim alanları olabiliyor. Çocuğun ilgili olduğu alanlara yönelik bolca aktivite yapılmalı. Becerilerin üstüne gidildikçe gelişim daha çabuk ve kolay olur.
* Çocuğa yaklaşım nasıl olmalı?
- Hem sınıf, hem de aile ortamında çocukların farklılıklarına uygun davranılmalı. Onların özelliklerine göre yapabilecekleri verilmeli. Çocukların çabaları dikkate alınmalı. Olumlu geri bildirimlerle desteklenmeliler.
* Farklı gelişimin çeşitleri neler?
- Gelişim birçok alana yayılmış bir durumdur. Gelişime baktığımızda dil gelişimi, bilişsel gelişim, motor gelişim, sosyal-duygusal gelişim alanları karşımıza çıkar. Farklılık bu alanlardan birinde ya da bir çoğunda olabilir. Bu nedenle çocukta her zaman tek tip bir farklı gelişimden bahsetmek mümkün değil.
* Türkiye’de bu çocuklara ne gibi imkanlar sunuluyor? Dünyada bu anlamda neler yapılıyor?
- Türkiye’de bireyselleşmiş eğitim programlarıyla çocukların her alandaki farklıları tespit ediliyor. Bu bağlamda eğitim uygulanıyor. Ancak bunun yanında farklı gelişim kavramı gerek sosyal ortamda, gerekse eğitim alanında tam anlamıyla tanınmadığından çocuğun gelişiminde eksiklikler ortaya çıkabiliyor. Dünya’da ise hem eğitim, hem de sosyal alanda bu çocukların daha fazla hakları var. Batı ülkelerinde gelişimsel farklılıklar tespit edildiğinde çocuk eğitim, iş hayatı, sosyal hayat anlamında devlet tarafından destekleniyor.
* Bu çocuklar için okul öncesi eğitim önemli mi?
- Çok önemli. Farklı gelişim gösteren çocuklara erken tanı ve müdahalede bulunulursa, uzun vadede davranışsal, duygusal sorunlar ve öğrenme sorunları en aza indirgenir. Bu da çocuğun farklı ortamlarda bulunup, fark edilmesiyle birlikte gerçekleşir.
***
Okul öncesi dönem gelişimin en kritik dönemi
Okul öncesi dönemin çocuğun bilişsel, sosyal, duygusal, dil gelişimi için en önemli dönem olduğunu belirten Prof. Dr. Ümran Korkmazlar, bu çağda çocuğun uyarılar alarak kendini geliştirdiğini söylüyor. Korkmazlar, "Çocuğun ihtiyaçlarına doğru cevap vermek çocuğun gelişimini olumlu yönde etkiler. Okul öncesi dönem, çocukların hem bireyselleştikleri, hem de sosyal ortamda kendilerini geliştirebilecekleri bir ortam. Çocuk bu ortamda kendi yapabildiklerinin farkına varır. Gelişim dönemlerinde, çocuklar kendi bireysel farklılıklarına göre davranır. Bu farklılıklar da yeteneklerini oluşturur. Bu nedenle öğretmenlerin çocukların gelişim dönemlerini, bu dönemlerde nelere ihtiyaçları olduklarını, normal ve normal dışı davranışları bilmeleri gerekir. Çocukların bireysel farklılıklarına daha fazla önem verilerek eğitimin sunulması gerekiyor. Öğretmenlerin çocukların ihtiyaçlarına göre davranabilmeleri için de bu alanda daha fazla eğitim almaları sağlanmalı.
Yazan: Sebnem Arat
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder